Selasa, 01 April 2014

pidarta bahasa bali


SWADHARMANING PARA YOWANA RITATKALA NINCAPANG
 AJARAN TRI KAYA PARISUDHA
Om swastyastu,
            Ratu manggala miwah angga panureksa sane wangiang titiang.....ratu para sujana….miwah ida dane sami,pamekas yowana sane tresna sihin titiang.
            Wiyakti dahat angayu bagia pisan manah titiang mangkin,duaning polih galah ngamiletin lomba mapidarta basa bali puniki,pinaka sinalih tunggil sarana ngajegang budaya baline pamekas nyane ngajegang basa bali. Domugi ida sang hyang parama kawi setata sueca nganugrahin kesukertaan miwah kerahajengan ring para jana. Mungwing pidarta basa bali sane jagi aturang titiang inggih punika mamurda “SWADHARMANING PARA YOWANA RITATKALA NINCAPANG AJARAN TRI KAYA PARISUDHA”.
Inggih ida dane miwah semeton sane dahat suksemayang titiang,ngeninin indik kawentenang abb utawi pakibeh jagat nemonin kaliyuga sekadi mangkin,mejanten akeh pemargine sane sanglad tur sane nenten sandang tinututin,wastu punika banget mamurti turmaning kapucukang ring sang sane madue kuasa ring jagate,mahawinan akeh pemargine sane nenten manut ring polapalinng kadharmaan miwah kepatutan.
            Ring sapari indikan punika,mahawinan sane patut,kasinangguh iwang tur sane iwang ka jinjing utawi kapucukang. Inggih para pamiarsa sane suksemayang titiang,tat kalaning kawentenan jagate asapunika,ngiring ngawit mangkin mangdane nenten sayan-sayan kadihparan.
            Pamekas tunas titiang ring para yowana,duaning wantah iraga para yowana sane gumanti dados saka,tur pikukuh ring jagate ngulatiang mangdane prasida ngemangguhang kerahajengan miwah kesukertaan jagat. Duaning kawentenan para yowana banget mapikenoh dados pemargi maka pangentos panglingsir wekasan. Rikalaning mapidabdab,elingan je sane gumanti anggen uger-uger utawi pikukuh ring angga,ingian punia kabawos TRI KAYA PASRISUDHA,danging kasuksemaaan tri kaya parisudha punika,sane kaping siki kabawos kayika parisudha,sane kaping kalih kabawos wacika parisudha,miwah sane kaping tiga kabawos manacika parisudha.
            Ngeninin indik kayika parisudha,wantah maparilasana sane patut tur sane becik manut uger-uger,tata krama kauripan,miwah kadharman. Dohin pisan maparilaksana parikosa miwah sane nenten becik. Maka pratiwimba, inggih punika: ten dados memandung,tur ten dados ngusak-ngasik jagat. Sane pinih utama,ring sajeroning ngewerdiang lan ngajegang jagat baline,iraga sareng sami pinaka yowana,mangdane prasida nyarengin melarapan antuk ngelaksanayang sami utsaha sane mapikenoh,minakadi,ngawentenang pesantian utsawe dharma gita,ngelestariang keseniane antuk ngawentenan pentas seni budaya sekadi arja,drama,miwah sane siosan,saha nelebin sastra agama. Siosan ring punika ngeresikin keasrian palemahane antuk “Gerakan Kebersihan Lingkungan” ngawntenan kegiatan olahraga tur ngutshayang ngicalang sehananing parilaksana sane kaon tur ngwinang biuta ring jagat baline minekadi ngimpasin narkoba miwah minuman keras.
            Ngeninin indik wacika parisudha, nenten sois, sajeroning ngamedalang bebawos, mangdane setata nganutin tata krama sane becik, sampunang ngardinin kayun anak sewosan kadukhitan,turmaning setata daging bawos punika ngawesanayang kasukertaan miwah santi. Maka pratiwimba,inggih punika:ten dados mawicara bangras ,lan ten dados dudu ring sawitra. Sane pinih banget patut karesepang wantah basa baline sandang kalestariang pacang keanggen ngwerdiang kalih ngalimbakang mangde sayan teleb,sayan ajeg,para janane nganggen basa bali.
            Napi ke mawinan asapunika?,duaning basa baline makeh pisan madaging indik sane mapikenoh kawigunan nyane sajeroning ngelaksanayang dharmaning agama miwah negara.
            Ngeninin indik kabawos manacika parisudha, wantah mapikayun setata ngardinin kerahajengan miwah kadegdegan ring jagate. Mawinan tunas titiang ring para yowana sami sampunang pisan mapikayun sane ngardi anak sewosan nemu kadiahparan,maka pratiwimba:inggih punika:ten dados ngemanahang druwen anak sios,miwah iri hati majeng ring anak sewosan. Punika mawinan ngawit mangkin para yowana sampun sayaga mataki-taki,sampunag pisan ngantos keni ka daut antuk paridabdab sane ngawesanang jagate kaon. Bilih-bilih purun jagi mamurug sane ten becik mejanten sampun jagi keni karma phala,manut sekadi seloka: sapa ketemuang ayu,mesedaa sarwa ayu,niata ketemuang ala,mesedana sarwa ala. Kasujatian ipun:sapa sira ugi mapikardi sane becik,mejanten kapungkur ngemangguhang kabecikan,tur sapa sira ja sane maparilaksana sane kaon,mejanten jagi ngemangguhang kaon.Pateh sekadi sesonggan baline,yening nandur kedele,wantah kedele sane pacang puponin,semalihe ,yening nandur lambon,wantah lambon sane pacang kapolihang.
            Inggih para semeton sinamian, indik unteng pidartan titiang nenten sios wantah,jagra pawungu titiang ring para semeton sami mangdane,eling ring swadharmaning soang-soang. Taler nyarengin ngwerdiang budaya baline rikala ngerereh sane kasinangguh ajeg bali. Melarapan antuk nincapang ajaran TRI KAYA PARISUDHA ring angga soang-soang
            Inggih ida dane,indik daging atur-atur  titiang, maka tetujon nyane : mangdane ida dane miwah semeton sane jagi kasukserah dados pangentos panglisire wekasan,pratiaksa tur setata mikayunin paridabdab sane mapikardi becik ring jagate,yening sampun mapikardi becik,janten sampun kapungkurang,jagate sayan-sayan ngamecikang.
            Inggih ratu manggala miwah angga panureksa,pamekas semeton para truna-truni,wantah asapunika pidara basa bali sane prasida aturang titiang ring galah puniki. Menawita wenten iwang atur titiang sane nenten manut ring pikayunan,titiang nunas geng rena sinampura. Taler banget suksma majeng ring semeton truna-truni sane prasida miarsayang pidartan titiang wawu. Maka panguntat puputang titiang antuk parama santih.
“Om Santih Santih Santih Om”
“Catur Guru Maka Piranti Ngulati Kaweruhan”
            Pinih riin titiang ngaturang suksema banget pengenter acara. Mungguwing galah sane kapaica ring  titiang.
v Ring kepala SMP Negeri 2 Semarapura sane mustikayng titiang
v Para guru sareng staff sane wangiang titiang
v Sapunika taler sisia-sisia SMP Negeri 2 Semarapura sareng sami sane tresnain titiang
Sedereng titiang matur samatra ngiring sareng sami ngaturang puja pengastuti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa ,duaining wantah sangkaning paswecaan Ida mawinan titiang miwah ida dane prasida mangguhin kerahajengan. Inggih, ngiring sane mangkin nunas ica melarapan antuk ngaturang pangastunkara panganjali “Om Swastyastu”.
Ida dane sareng sami sane wangiang titiang.Ring galahe becik puniki titiang jagi ngaturang pidarta sane mamurda “Catur  Guru Maka Piranti Ngulati  Kaweruhan”
Inggih para pamiarsa sane banget mustikayang titian.Bapak Ibu guru sane banget baktinin titiang tan kasep taler ring para sisia-sisia sane gumanti tresnain titiang, ring kanjekan jagate sekadi mangkin sampun kaloktah ka baos jagat globalisasi utawi modern, mawastu akeh pisan gumanti sane patut pacang ka paridabdabin ring sajeroning kahuripan manusa, duining becik lan kaon kawentenan daging jagat boya ja sewos wantah saking paridabdab i manusa sane ngawesanayang.Kapungkur wekasan mangdane nenten jagate mapuara kaon, ngiring ngawit mangkin, pamekas tunasang titing ring para sisia-sisia sami mangdane mataki taki midabdabin raga nunas ajah ring sang meraga pradnyan, duaning kapungkur wekasan wantah ring iraga sane dados penyambung tuwuh utawi generasi pengelantur sane patut ngelanturang ka ajegan jagate puniki.
Bawosang pari dabdab sane patut katinutin pamekas ring para sisia sami, wantah mangda setata pageh ring swardarmaning dados sisia utawi murid, inggih punika : teleb melajahang raga ring ida sane kabaos sang Catur Guru.
Sane kabaos Catur Guru punika kapertama Guru Rupaka, boya ja sewos wantah i rerama sane ngembasang iraga patut subaktinin duaningyayah rena punika sane kapertama ngupapira ngantos prasida duur. Mahawinan sampunang purun ngantos degag utawi tulah ring i rerama .
Guru sane kaping kalih kabaos guru pengajian, inggih punika wantah Bapak Ibu guru utawi sang meraga Nabe sane gumanti ngicenin ajah kaweruhan melarapan antuk nyekolhang raga . irika sampun polih mategepn ajah ngantos prasida anggen ngaruruh pangupa jiwa kapungkur wekasan . saking ajah sane kapaic ring guru utawi Nabe punika ngawesanayang mangdane setata maparilaksana sane patut tur mabudi sane luhur rikalaning mapratingkah  sadina-dina. Taler sangkaning ajah ring sekolah punika prasida uning ring kecaping aji miwah tata krama kauripan dados jatma manusa ring jagate.
     Guru sane kaping tiga kabaos Guru Wisesa, Inggih puniki sane patut tunasing pidabdab rikalaningg sampun ngamolihan kaweruhan miwah kawisayan, duaining guru wisesa sane gumanti midabdabin kawentenan jagat panegarane puniki .Mawinan ngawit guru wisesa ngardinin kesukeetaan jagat malarapan antuk uger-uger  utawi kabaos undang-undang sane patut katinutin sareng sami
Guru sane saking empat wantah Ida Sang Hyang Widhi Wasa , sampunang lali ngrestiti ring ida , duaning ala ayu miwah kerahajengan jagate rauhin kauripane sami sangkaning paswecaan Ida Sang Hyang Widhi Wasa.
Melarapan antuk Catur Guru puniki, mawinan irage mngdene setata prasida matingkah, mapikayun, miwah mabaos sane manut ring sesaning sisia utawi murid, mangdane kapungkur wekas dados ana sane mawiguna tur setata ngardinin kadegdeggan jagat manut sane kaunggahang ring kecapinh TRIKAYA PARISUDHA.
Sapunika taler risampune ngamolihang kapradnyanan saha budi pekerti sane luhur, sampunang ugi lali ring sane kabaos kerahajegang TRI HITA KARANA , luwir ipun:
1)    PAWONGAN,mangdane setata tresne asih ring sesama umat,pasemetonan keluarga,tur pangubakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa
2)    PALEMAHAN,mangda setata prasida miara lingkungan jagat rauhing kauripannyane
3)    PARAHYANGAN,setata eling ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa rauhing Parahyangan ida.

Yening puniki sampun prasida katinutin mejanten pisan kauripan ring jagate prasida ngemangguhang kerahajengan .Sampunang pisan risampune ngamolihang kawisayang miwah kapradnyanan mewastu raris keanggen ngarugada jagat, sekadi wimba para teroris . para koruptor taler ketatuan sang Watugunung sane setata mamurug drestan jagat antuk kawisayangnyane mewastu rauhing biyang sane ngembasang purun keangge rabi.
Daging panunas titiang ring para sisia, ngiring ajegang kayune ring swardarmaning dados sisia mangdane sampunang ngantos keni pakewuh sekadi kenakalan remaya, narkoba miwah sane siosan. Kapungkur wekasan mangdane yukti dados jatma mawiguna ring jagate nganutin swardarma kauripane. Luwir sekadi ipun ipunnyane lalang, rikalaning kantun nguda wantah ketajepan ipun jagi ngulatiang kepradnyanan miwah kawisayan. Punika patut anggen tatuladan, sampunang pisan ngantos rusak sangkaning iwang pasuwitran sane kaunggah ring kecapin aji :
    Tan Mitra Laman Sang Duratmaka, Ira Sang Sujana Juga Maka Mitranta,sampunang ugi masuwitra ring anak sane maperilaksana corah, wantah ring ida sang sane maperilaksana luwih pradnyan tur sadu punika patut anggen sawitra.
    Inggih para pamiarsa sane banget mustikayang titiang. Sekadi prasida antuk Titiang ngaturang pidarta, janten sampun akeh atur titiang sane nenten manut ring kayun, majalaran antuk galah puniki banget titiang nunas geng rena pengampura. Maka wesananing atur, puputang titiang antuk parama santih.Om santih santih santih Om.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar